wavelengthmag.co.uk
ไข้ลอย (continuous fever) คืออาการไข้ตัวร้อนที่เป็นอยู่ตลอดเวลา ไม่เคยกลับสู่ปกติ ความร้อน (อุณหภูมิ) ที่สูงสุด และที่ต่ำสุดต่างกันน้อยกว่า 1º ซ (ดูรูปที่ 6) มักพบในโรคไข้รากสาดน้อย (typhoid fever) ไข้เลือดออก (hemorrhagic fever) หัด (measle) ส่าไข้ (Roseolar infantum) โรคปอดบวม (pneumonia) บางชนิด วัณโรค (tuberculosis) บางระยะ 3. ไข้ลอยแต่แกว่ง (remittent fever) คืออาการไข้ตัวร้อนที่เป็นอยู่ตลอดเวลาไม่เคยกลับสู่ปกติ แต่ความร้อน (อุณหภูมิ) ที่สูงสุดและที่ต่ำสุด ต่างกันเกิน 1º ซ (ดูรูปที่ 7) มักพบในโรคติดเชื้อ เช่น โรคปอดบวมบางชนิด ฝีฝักบัวหรือฝีใหญ่ๆ ไฟลามทุ่ง การอักเสบอย่างรุนแรงแบบอื่นๆ ที่อาจไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ เช่น โรคลูปัส (Systemiclupus erythematosus) 4. ไข้แกว่ง หรือไข้ขึ้นๆ ลงๆ (intermittent fever) คืออาการไข้ตัวร้อนที่ไข้ขึ้นไปสูง แล้วก็กลับลงสู่ปกต แล้วก็ขึ้นไปสูงใหม่ ขึ้นๆ ลงๆ ไม่แน่นอน (ดูรูป ที่ 8) มักพบในโรคที่ทำให้เกิดอาการไข้หนาวสั่น (ดูไข้ชนิดที่ 1 ข้างบน) 5. ไข้เป็น ๆ หาย ๆ (relapsing fever) คืออาการไข้ตัวร้อนที่เป็นติดๆ กันอยู่ 3-7 วัน แล้วก็หายไป 3-7 วัน แล้วจึงเป็นใหม่ สลับกันไปเช่นนี้ (ดูรูปที่ 9) มักพบในโรคติดเชื้อบางชนิด เช่น ไข้หนูกัด (rat-bite fever) ไข้โลนกัด เห็บกัด (louse-born or tick-born fever) ไข้มาลาเรียบางชนิด โรคทัยฟัส (typhus) โรคมะเร็งบางชนิดโดยเฉพาะมะเร็งของต่อมน้ำเหลือง การตรวจวัดความร้อนเย็น (อุณหภูมิ) ของร่างกายจึงช่วยในการวินิจฉัยโรค และช่วยติดตามดูว่าอาการไข้นั้นดีขึ้นหรือเลวลง จะได้ให้การตรวจรักษาที่ถูกต้องได้ต่อไป.
5-37. 2 องศา เซลเซียส หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งก็คืออุณหภูมิเฉลี่ยจะอยู่ที่ 37 องศาเซลเซียสนั่นเอง ซึ่งระหว่างวันภูมิของร่างกายอาจเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมเล็กน้อย แต่อย่างไรก็ตามเกณฑ์อุณหภูมิปกติของร่างกายมนุษย์นั้นสามารถแบ่งตามวิธีการวัดไข้ได้ดังต่อไปนี้ สำหรับอุณหภูมิทางปาก คือ 5-37. 5 องศาเซลเซียส สำหรับอุณหภูมิทางหู คือ 8-38. 0 องศาเซลเซียส สำหรับอุณหภูมิทางทวารหนัก คือ 6- 38 องศาเซลเซียส สำหรับอุณหภูมิทางรักแร้ คือ 7-37. 3 องศาเซลเซียส ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการวัดไข้ใต้ลิ้นหรือการวัดไข้ทางปากอุณหภูมิปกติก็คือ 35. 5- 37. 5 องศาเซลเซียสนั่นเอง วัดไข้ทางปาก หรือ การวัดใต้ลิ้น ใช้เวลากี่นาที การวัดไข้ใต้ลิ้นหากเป็นปรอทวัดไข้แบบแก้วหรือปรอทวัดไข้ธรรมดาทั่วไป ควรใช้ระยะเวลาในการวัดประมาณ 3-4 นาที แต่ในกรณีที่เป็นปรอทวัดไข้แบบดิจิตอล คุณอาจไม่จำเป็นต้องจับเวลาให้ยุ่งยากเพราะปรอทวัดไข้แบบดิจิตอลมีความทันสมัย เพียงแค่รอจนกว่าจะมีสัญญาณดังขึ้น จากนั้นก็ให้นำปรอทแบบดิจิตอลออกจากปาก เพื่อนำมาอ่านค่าหรือตรวจสอบอุณหภูมิได้ในรลำดับต่อไป ปรอทวัดไข้ทางปาก ที่นิยมใช้วัดอุณหภูมิใต้ลิ้น มีกี่แบบ 1.
6 °C นำไปทำความสะอาด ไม่ควรนำปรอทที่วัดทางทวารหนักมาวัดที่ปาก วิธีการวัดไข้ที่รักแร้ การวัดไข้ที่รักแร้จะให้ผลไม่แม่นยำ หากวัดจากปากหรือก้นไม่ได้ค่อยวัดที่รักแร้ ค่าอุณหภูมิที่วัดจากรักแร้จะต่ำกว่าที่วัดจากปากประมาณ0.
ปรอทแก้ว ปรอทวัดไข้แบบธรรมดาที่หาซื้อได้ง่าย ราคาถูก และสามารถใช้วัดไข้ได้หลายส่วนในร่างกาย โดยวิธีวัดไข้ที่ถูกต้องสำหรับการใช้ปรอทแก้ว มีดังนี้ – ควรทำความสะอาดปรอทแก้วด้วยแอลกอฮอล์ก่อนใช้ทุกครั้ง – สะบัดปรอทแก้วเบา ๆ และเช็กดูว่าอุณหภูมิของปรอทแก้วต่ำกว่า 35 องศาเซลเซียส และอย่างที่บอกว่า การใช้ปรอทแก้ววัดไข้ สามารถวัดไข้ได้หลายส่วนของร่างกาย ได้แก่ * วัดทางปาก (อมใต้ลิ้น) ให้คาปรอทไว้ประมาณ 2-3 นาที การวัดไข้ใต้ลิ้นจะให้ค่าที่แม่นยำกว่าส่วนอื่น ๆ * วัดทางรักแร้ ให้คาปรอทไว้ประมาณ 5 นาที และบวกเพิ่มจากการอ่านค่า 0. 5 องศาเซลเซียส เผื่อกรณีมีเหงื่อออก เพิ่งอาบน้ำเสร็จ ใต้วงแขนมีความชื้นจากน้ำหรือเหงื่อ ผลอาจคลาดเคลื่อนได้ * วัดทางทวารหนัก ให้คาปรอทไว้ประมาณ 1-2 นาที กรณีนี้มักจะใช้วัดไข้ในเด็กแรกเกิด หรือเด็กเล็กที่อาจจะไม่ยอมอมปรอท หรือดิ้นจนปรอทใต้รักแร้ไม่สามารถวัดอุณหภูมิในร่างกายได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม การวัดไข้ด้วยปรอทแก้วก็อาจมีข้อเสียอยู่บ้าง เช่น ปรอทแก้วแตกหักง่าย และใช้ยากในเด็กเล็ก ๆ คนที่อาจมีอาการชัก ที่สำคัญต้องอ่านค่าจากขีดในปรอทเอง ซึ่งอาจมีการคลาดเคลื่อนจากความไม่ชำนาญตรงนี้ได้ 2.
ปรอทวัดไข้ทางปากหรือทางรักแร้ รูปแบนใหญ่ อ่านง่ายวัดทั้งเป็นองศาเซลเซียส ( C)และองศาฟาเรนไฮต์ ( F) ข. ปรอทวัดไข้ทางปากหรือทางรักแร้ รูปแท่งสามเหลี่ยม อ่านยาก วัดเป็นองศาเซลเซี่ยสหรือองศาฟาเรนไฮต์ เพียวอย่างเดียว( ในรูป วัดเป็นองศาเซลเซียส ค. ปรอทวัดไข้ทางก้น มีแต่รูปแท่งสามเหลี่ยมเพียงอย่างเดียว ในรูปวัดได้เป็นองศาเซลเซียสอย่างเดียว ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ปรอท หรือเทอร์โมมิเตอร์มีหลายชนิด เช่น ชนิดที่ใช้วัดความร้อนเย็น (อุณหภูมิ) ของอากาศ ชนิดที่ใช้วัดความเย็นของน้ำแข็ง ชนิดที่ใช้วัดความร้อนของเตาไฟ แต่ที่เราใช้ในทางแพทย์ คือปรอทหรือเทอร์โมมิเตอร์ สำหรับวัดความร้อนเย็น (อุณหภูมิ) ของร่างกาย ซึ่งจะแตกต่างกับปรอทหรือเทอร์โมมิเตอร์แบบอื่น เช่น ที่ใช้วัดอุณหภูมิอากาศ วัดอุณหภูมิน้ำแข็งน้ำเดือด เพราะ 1. ปรอทวัดไข้จะวัดความร้อนเย็นได้ไม่มาก (ไม่กี่องศา) เนื่องจากปรอทวัดไข้จะวัดความร้อนเย็นที่จะพบได้ในคนดีและคนป่วยเกือบทั้งหมดเท่านั้น ดังนั้น ส่วนใหญ่ที่ใช้ จะวัดได้ระหว่าง 35-42 องศาเซลเซียส (º ซ) หรือ 95-107.
0 ºC วิธีการอ่านอุณหภูมิ: ใช้มือจับปลายด้านบน ให้เทอร์โมมิเตอร์อยู่แนวนอน จนเห็นอุณหภูมิชัดเจน อ่านค่าบริเวณขีดสิ้นสุดของปรอท การดูแลรักษาเทอร์โมมิเตอร์: หลังการใช้แล้ว ควรล้างสบู่แล้วเช็ดด้วยแอลกอฮอล์ รอให้แห้งแล้วบรรจุลงในกล่องเดิมเพื่อเก็บไว้ใช้ในครั้งต่อไป
ใช้น้ำเย็นและสบู่ล้างให้สะอาด (ในกรณีที่วัดทางก้น ให้ใช้เศษผ้าหรือเศษกระดาษอ่อน ๆ เช็ดขี้-ผึ้งหรือสิ่งสกปรกที่ติดอยู่ออกก่อน ล้างด้วยย้ำและสบู่) 2. ใช้แอลกอฮอล์ที่ใช้เช็ดผิวหนังก่อนฉีดยา (แอลกอฮอล์ 70%) เช็ดปรอทนั้นซ้ำ หลังจากล้างด้วยน้ำเย็นและสบู่แล้ว 3. สลัดให้ลำปรอทลงไปต่ำกว่า 35º ซ และโบกให้แอลกอฮอล์แห้งก่อนที่จะเก็บปรอทไว้ในกล่องใส่ปรอท หรือในที่เดิมของมัน หมายเหตุ: 1) ห้ามแช่ปรอทวัดไข้ในน้ำร้อนหรือน้ำเดือดเพราะจะทำให้ปรอทแตกหรือเสีย และใช้การไม่ได้อีกต่อไป 2) การวัดไข้ควรวัดทุก 2-6 ชั่วโมง ถ้าไม่เป็นการรบกวนคนไข้จนเกินไป ทั้งนี้เพื่อจะเห็นลักษณะการขึ้นลงของคนไข้ ซึ่งจะช่วยในการวินิจฉัยโรคได้ ลักษณะของไข้: นอกจากจะแบ่งอาการไข้ (ตัวร้อน) ออกเป็นไข้ต่ำๆ ไข้ปานกลาง ไข้สูง และไข้สูงมากแล้ว อาการไข้ยังอาจแยกออกเป็นชนิดต่างๆ ซึ่งช่วยให้วินิจฉัยโรคได้ว่าง่ายขึ้น เช่น 1.
2-37. 5 องศาเซลเซียส อุณหภูมิเท่านี้ มีไข้แน่ ๆ ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐอเมริกา (CDC) ให้ข้อมูลว่า เมื่อร่างกายมีอุณหภูมิประมาณ 38 องศาเซลเซียส ร่วมกับมีอาการตัวร้อนที่สัมผัสได้ ซึม หน้าแดง ตัวแดง หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ที่สำคัญวัดไข้ภายใน 48 ชั่วโมงก็ยังมีอุณหภูมิร่างกายที่สูงกว่าปกติ ก็จัดว่ามีอาการไข้แล้ว แต่ทั้งนี้เกณฑ์การวัดไข้ทั่วไปก็มีหลายระดับ อย่างที่เราเคยได้ยินกันว่า ไข้ต่ำ ไข้สูงนั่นเอง โดยระดับของการมีไข้ มีดังนี้ – อุณหภูมิ 37. 6-38. 3 องศาเซลเซียส คือมีไข้ต่ำ – อุณหภูมิ 38. 4-39. 4 องศาเซลเซียส คือมีไข้ปานกลาง – อุณหภูมิ 39. 5-40. 5 องศาเซลเซียส คือมีไข้สูง – อุณหภูมิ 40. 5 องศาเซลเซียสขึ้นไป คือมีไข้สูงมาก หากร่างกายมีอุณหภูมิสูงหรือต่ำกว่าระดับปกติ ก็ถือว่าร่างกายอาจมีภาวะผิดปกติอยู่ก็เป็นได้ อย่างไรก็ตาม ขึ้นอยู่กับบริเวณที่วัดอุณหภูมิด้วย หากวัดอุณหภูมิทางปาก รักแร้ หู ได้เกิน 37. 5 องศาเซลเซียส จะถือว่ามีไข้ แต่หากวัดอุณหภูมิทางทวารหนัก จะต้องเกิน 38 องศาเซลเซียส จึงบอกได้ว่าเป็นไข้ วิธีวัดไข้ที่ถูกต้อง เราสามารถวัดอุณหภูมิของร่างกายได้หลากหลายรูปแบบ โดยอุปกรณ์วัดไข้ที่นิยมใช้ในทุกวันนี้ ได้แก่ 1.
ปรอทวัดไข้แบบแก้ว ใช้สำหรับวัดอุณหภูมิร่างกาย – ผลิตภัณฑ์ของบริษัท ทรูไลน์เมดจำกัด ข้อบ่งใช้: ใช้สำหรับวัดอุณหภูมิร่างกาย วิธีใช้ทางรักแร้ เช็ดรักแร้ให้แห้ง สอดปลายกระเปาะบริเวณรักแร้หนีบให้แน่นนาน 3 – 4 นาที อ่านอุณหภูมิ (อุณหภูมิปกติ = 36. 4 ºC หรือ = 97. 4ºF) วิธีใช้ทางปาก สอดปลายกระเปาะไว้บริเวณใต้ลิ้น ปิดปากลง ห้ามเคี้ยวหรือกัด เพื่อป้องกันปรอทแตกรอนาน 2 นาที อ่านอุณหภูมิ (อุณหภูมิปกติ = 37. 0 ºC หรือ = 98. 6ºF) วิธีใช้ทางทวารหนัก ให้ผู้ป่วยนอนคว่ำ นำปลายกระเปาะจุ่ม วาสลินหรือoil เพื่อหล่อลื่นไม่ให้เจ็บ ค่อยๆสอดปลายกระเปาะเข้าไปที่ร่องก้น ลึกประมาณ 1 นิ้วรอสัก 2 – 3 นาที อ่านอุณหภูมิ (อุณหภูมิปกติ = 37. 6 ºC หรือ = 99. 6ºF) การเตรียมพร้อมก่อนใช้ปรอทวัดไข้ นำปรอทที่สะอาด จับบริเวณปลายด้ามด้านบนให้แน่น โดยหันปลายกระเปาะลงด้านล่าง สะบัดอย่างแรงให้สีปรอทลงไปอยู่ต่ำกว่าขีด 35. 6 องศาเซลเซียส (96 องศาฟาเรนไฮต์) ไม่ควรให้อาหารหรือเครื่องดื่ม ไม่ว่าร้อนหรือเย็น ครึ่งชั่วโมงก่อนการวัดอุณหภูมิ ผลวิเคราะห์ไข้วัดทางปาก ไข้ต่ำ 37. 3 – 38. 3 ºC ไข้ปานกลาง 38. 4 – 39. 0 ºC ไข้สูง 39. 1 – 40. 0 ºC ไข้สูงมาก > 40.